Duydum Ki Bir Kızın Olmuş 10

Türkü, Türkiye’nin sözlü geleneğinde, bir ezgi ile söylenen yaratma şiirlerinin her çeşidine maruz ad. Türkü sözcüğü, Türk adının sonuna, kontak eki olan “î” ekinin getirilmesiyle ortaya çıkmıştır. “Türkî”, Türk ile müteallik ve Türk’e özgü mazmunında da kullanılır.

Türkü, kendine özgü ve belirli bir ezgi ile söylenen, hece ölçüsüyle alfabelan ve zamanla anonimleabat bir nazım biçimidir. Yırler anne kuartetklerle, onu izleyen nakaratlardan oluşur. Yırlerdeki kuartetklere (üçlük veya ikilik de mümkün) “bent” adı verilir. Nakaratlar ise yaratma dilinde “bağlama” ve “kavuştak” olarak adlandırılır. Kavuştaklar her ezgiden sonrasında yeniden edilen ikilik (evet da henüz çok) dizelerdir.

Yırnün belirli bir şekli yoktur. Bir koşma, bir semai, bir destan evet da rastgele bir yaratma şiiri türkü ezgisiyle söylendiğinde türkü evet. Bu yüzden türkü tipinin en sarih özelliği melodisidir. Yırler hece ölçüsünün her lakırtııbıyla söylenir. Yani hece skorsı itibarıyla bir sınırlama gayrimümkün.

Yırlerin şanlı çoğunluğu anonimdir evet da ağızdan ağza söylenirken söyleyeni kaybolmuşdolaşma. Yırler bu şekilde yaratmaın finansı olurlar ve yaratmaın her kesimine seslenme fail sanat adamılar aracılığıyla albümlerde, konserlerde ve canlı performanslarda kullanılan geniş bir çalgı türüdür. Yırler çoğu kere, bir tabiat olayı evet da bir kahramanlık katsında doğar ve yayılırlar. Yırler, doğdukları bölgenin özelliklerini koruyamazlar. Taşındıkları bölgelerde kişilerin, arz adlarının, hatta konuların üstelik değiştiği görüldüğü bâtınin, nerede doğduklarını saptamak bilekleşir.

Mahmut Ragıp Gazimihal, ezgilere nazaran usulsüz ve usullü yırler olarak dü alt bölüm yapar. Usulsüz olanlar; divan, bozlak, koşma, hoyrat ve Çukurova’yı bâtınine düz uzun havalardır. Usullü olan yırler grubunda ise ekseriyetle künde havaları arz allıkır ki bunlara Konya’da oturak havası, Şanlıurfa’da sınık üslup adı verilmektedir.

Türklerde emeklenen konulara nazaran de sınıflama karşılayıcı yazarlar vardır. Mevzularına nazaran yırler:

Ninniler
Çocuk yırleri
Doğa yırleri
Aşk yırleri
Kahramanlık ve askerlik hizmeti yırleri
Seremoni yırleri
İş yırleri
önlıklı yırleri
Ölüm yırleri (Ağıt)
Dubara yırleri
Beğeni ve efsanevi yırleri
Efe ve derebeyi yırleri
Cinayetler ve elemklı olaylarla alakalı yırleri
Güldürücü yırleri